- نویسنده: شایان مددی
امروزه کار یا تفریح خیلی‌هایمان با کامپیوتر گره خورده و ممکن است روزانه ساعت‌های زیادی را پشت میز بگذرانیم. در این شرایط، اهمیت تنظیم موقعیت مانیتور و رعایت اصول نشستن پشت میز، فراتر از آن چیزی است که انتظار داریم. به همین خاطر، در ادامه به دلایل اهمیت تنظیم مانیتور و همچنین نحوه تنظیم ارتفاع، زاویه و فاصله نمایشگر می‌پردازیم.
فهرست مطالب
دلایل اهمیت تنظیم موقعیت مانیتور
بخش عمده کاربران به تنظیم موقعیت مانیتور بی‌توجه‌اند، درحالی‌که همین موضوع به‌ظاهر ساده، می‌تواند تجربه کاربران از کار با کامپیوتر را متحول کند و نقش مهمی در جلوگیری از بروز مشکلات جسمانی مختلف دارد.
- پیشگیری از آسیب‌های جسمانی: درد گردن، شانه و کمر و همچنین سندرم تونل کارپال (فشردگی عصبی میانی در ناحیه دالان مچ دست) برخی از عارضه‌هایی هستند که در صورت رعایت نکردن اصول تنظیم مانیتور ممکن است برای کاربر به‌وجود بیایند.
- کاهش خستگی چشم: ارتفاع، فاصله و زاویه نامناسب مانیتور، می‌توانند به چشم‌های کاربر فشار مضاعف وارد کنند و در نهایت منجر به خستگی چشم یا آستنوپیا شوند. تنظیم موقعیت مانیتور، یکی از مهم‌ترین قدم‌ها برای کاهش شدت خستگی چشم است.
- افزایش بهره‌وری: با تنظیم اصولی موقعیت مانیتور، هم کم‌تر خسته می‌شوید و هم تمرکزتان افزایش پیدا می‌کند. در پی همین، بهره‌وری شما هم دوچندان خواهد شد. این برای کاربرانی که ساعت‌ها پشت سیستم کار می‌کنند اهمیت ویژه‌ای دارد.
نحوه تنظیم مانیتور
برای تنظیم مانیتور باتوجه‌به اصول ارگونومی باید به سه مولفه اصلی توجه کرد: ارتفاع، زاویه و فاصله. با رعایت این اصول، بدنتان در موقعیتی ثابت اما راحت قرار می‌گیرد؛ به شکلی که هم می‌توانید بهترین دید ممکن را نسبت به صفحه‌نمایش داشته باشید و هم در زمان کار دچار خستگی عضلات یا فشار روی چشم‌ها نشوید. البته باید به این نکته اشاره کرد که این اصول، کلی هستند و بسته‌به شرایط فیزیکی فرد از جمله قد می‌توانند تفاوت‌هایی پیدا کنند.
ارتفاع مانیتور
این‌که ارتفاع مانیتور چقدر باشد، بستگی به قد شما دارد. معمولاً باید ارتفاع به اندازه‌ای باشد که مجبور نشوید چانه یا بقیه اجزای بدنتان را بیش از حد بالا یا پایین بگیرید. به عبارتی دیگر، باید در ارتفاعی بنشینید که دید مستقیم نسبت به نمایشگر کامپیوتر یا لپ تاپ داشته باشید. البته خیلی از مانیتورها قابلیت تنظیم ارتفاع ندارند که در این صورت، پایه مانیتور می‌تواند برای تنظیم دقیق ارتفاع به کار بیاید.
بر اساس نظر کارشناسان ارگونومی، قسمت بالایی مانیتور باید هم‌راستا یا حداقل ۳ تا ۵ سانتیمتر پایینتر از خط دیدتان باشد. برای این‌که مطمئن شوید ارتفاع را به‌درستی تنظیم کرده‌اید، کمی به عقب خم شوید تا در زاویه ۱۰۰ تا ۱۱۰ درجه قرار بگیرید و سپس دست خود را در جهت افقی به سمت نمایشگر بکشید؛ اگر انگشت وسطتان مرکز صفحه را لمس کند، در موقعیت مناسبی قرار دارید.
زاویه دید نسبت به صفحه
زاویه دید هم بسته‌به قد کاربر می‌تواند متفاوت باشد، اما بهصورت کلی، مانیتور باید بین خط دید کاربر و ۳۰ درجه پایینتر از آن قرار داشته باشد. این زاویه متمایل به پایین از خستگی چشم و گردنتان جلوگیری می‌کند؛ چراکه بنا به تحقیقات، چشم‌ها در حالت استراحت به جلو یا پایین متمایل می‌شوند. البته حداکثر زاویه رو به پایین که برای کاربر مناسب باشد محل بحث است، اما معمولاً در تحقیقات به ۱۵ تا ۳۰ درجه اشاره میشود.
تنظیم زاویه دید برای کاربرانی که از عینک مطالعه (مثل عینک‌های دوکانونه یا سه‌کانونه) استفاده می‌کنند چالش‌برانگیزتر است. ازآنجاکه بخش پایینی عدسی برای دید نزدیک طراحی شده است، کاربر برای دیدن صفحه باید دائماً سر خود را تکان بدهد. برای جلوگیری از این مشکل باید قسمت بالایی مانیتور کمی پایینتر از خط دید قرار بگیرد.
فاصله چشم‌ها نسبت به نمایشگر
دو مفهوم تطابق و تقارب چشمی در تعیین فاصله دید تعیین‌کننده‌اند. تطابق به تغییر غیر ارادی عدسی‌های چشم و تقارب به چرخش رو به داخل چشم‌ها برای مشاهده اشیاء نزدیک گفته میشود. بر اساس این دو مفهوم، فاصله کم باعث وارد شدن فشار عضلانی مضاعف به چشم میشود و فاصله زیاد هم مشاهده محتوای روی صفحه را دشوار می‌کند.
تعیین فاصله نسبت به مانیتور یک ترفند ساده دارد. جلوی مانیتور بنشینید و دستتان را بهصورت کامل دراز کنید؛ فاصله‌تان تا صفحه باید همین‌قدر باشد. البته به‌دلیل تفاوت ابعاد نمایشگرها، این ترفند شاید کمی خطا داشته باشد؛ پس حتماً مطمئن شوید که فاصله‌تان نه خیلی دور است و نه خیلی نزدیک. اگر فاصله‌تان مناسب باشد، در عین حال که می‌توانید محتوای صفحه را ببینید، نیازی به فشار آوردن روی چشم‌هایتان نخواهید داشت.
نکات مهم دیگر در استفاده از مانیتور
تنظیم زاویه، ارتفاع و فاصله مانیتور قدم اول در آماده‌سازی یک محیط کار ارگونومیک و اصولی است. علاوه‌براین، باید نکات زیر را هم برای به حداقل رساندن فشار و خستگی رعایت کنید:
- روشنایی صفحه: برای جلوگیری از خستگی چشم و سردرد، باید حتماً روشنایی نمایشگر را باتوجه‌به تغییرات نور محیط در طول روز تنظیم کنید. بهصورت کلی، روشنایی نمایشگر باید با محیط پشت آن یکی باشد.
- تابش نور: تابش نور از منابع بیرونی عاملی مهم در ایجاد خستگی چشم است. مانیتور باید دور از پنجره یا لامپ‌های بزرگ یا دست‌کم در زاویه‌ای درست نسبت به آن‌ها قرار داشته باشد. صفحه‌نمایش را در زاویه ۹۰ درجه‌ای نسبت به پنجره‌ها قرار بدهید و حتی کرکره یا پرده را بکشید.
- اندازه فونت: علاوه‌بر تنظیم فاصله‌تان نسبت به مانیتور، اندازه فونت دستگاه را هم تنظیم کنید تا در خواندن متن‌ها چشم‌هایتان اذیت نشوند. معمولاً مناسب‌ترین اندازه فونت، سه برابر بزرگ‌تر از ریزترین فونتی است که توانایی خواندنش را دارید.
- کیبورد: جاگذاری نامناسب کیبورد فشار زیادی به شانه، مچ دست، آرنج و حتی کمر وارد می‌کند. نحوه نشستن شما و قرارگیری کیبورد باید به شکلی باشد که آرنج‌هایتان در زاویه ۹۰ درجه قرار بگیرند.
- صندلی: صرف نظر از نوع صندلی، در نشستن باید از این چند قاعده ثابت پیروی کنید؛ کمر صاف، شانه‌های متمایل به عقب، زاویه ۹۰ درجه‌ای زانوها و هم‌راستایی لگن با بقیه بدن.
جمع‌بندی
تنظیم اصولی مانیتور نقش پررنگی در پیشگیری از مشکلات جسمانی و افزایش بهره‌وری دارد و لازم است هر کاربر باتوجه به استانداردهای جهانی، ارتفاع، زاویه و فاصله نمایشگر خود را تنظیم کند. علاوه‌بر تنظیم موقعیت مانیتور، رعایت نکات دیگر از جمله روشنایی صفحه‌نمایش و انعکاس نور، جاگیری کیبورد و نحوه نشستن پشت صندلی هم به نوبه خود در حفظ سلامت جسمانی کاربر در بلندمدت اهمیت دارند.
| ویژگی | توضیحات |
|---|---|
| ارتفاع مانیتور | هم‌راستا یا ۳ تا ۵ سانتیمتر پایینتر از خط دید |
| فاصله نسبت به مانیتور | برابر با طول یک دست یا ۵۰ تا ۷۰ سانتیمتر |
| زاویه دید به مانیتور | بین خط دید و ۳۰ درجه پایینتر از آن |
منابع: ViewSonic | Health & Safety Training | CCOHS
